Parket bij de Hoge Raad, 22-01-2016, ECLI:NL:PHR:2016:11, 15/00426

[eiser] heeft in eerste aanleg gevorderd SBS te veroordelen aan hem te betalen een bedrag van € 60.000,-, te vermeerderen met wettelijke handelsrente vanaf 17 december 2010. Hij heeft daartoe aangevoerd dat SBS door de uitzending van de vier promo’s en de bumper in totaal vijf maal het verbod uit de schikkingsovereenkomst heeft overtreden zodat hem vijf maal de boete van € 15.000,- toekomt. Daarvan heeft SBS inmiddels een bedrag van € 15.000,- voldaan zodat zij hem nog € 60.000,- verschuldigd is. SBS heeft aangevoerd dat de schikkingsovereenkomst ziet op de heruitzending van de aflevering als geheel en dat in dit geval slechts korte fragmenten zijn uitgezonden. Die fragmenten zijn zodanig kort dat de betrokkenen niet zijn te herkennen. Van inbreuk op de schikking is dan ook geen sprake, zo stelt zij. Subsidiair heeft SBS verzocht om matiging van de boete op de voet van artikel 6:94 BW. De rechtbank heeft de verweren van de zijde van SBS verworpen en de vordering van [eiser] onverkort toegewezen, met wettelijke rente vanaf 4 februari 2011 en veroordeling van SBS in de proceskosten.

SBS heeft hoger beroep ingesteld. Het hof heeft het vonnis vernietigd en geoordeeld dat de boete dient te worden gematigd tot het al door SBS betaalde bedrag van € 15.000,-, en daarom de vorderingen van [eiser] afgewezen. Het hof heeft daartoe, voor zover in cassatie van belang, als volgt overwogen:

Het hof overweegt naar aanleiding van deze grieven het volgende. Artikel 6:94 BW bepaalt dat de rechter een bedongen boete slechts kan matigen indien de billijkheid dit klaarblijkelijk eist. Dit brengt mee dat de rechter pas als de toepassing van een boetebeding in de gegeven omstandigheden tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt, van zijn bevoegdheid tot matiging gebruik mag maken. Daarbij zal de rechter niet alleen moeten letten op de verhouding tussen de werkelijke schade en de hoogte van de boete, maar ook op de aard van de overeenkomst, de inhoud en de strekking van het beding en de omstandigheden waaronder het is ingeroepen.

Het hof gaat bij de beoordeling van het beroep op matiging van de bedongen boete uit van de volgende omstandigheden. De vaststellingsovereenkomst is tot stand gekomen nadat SBS meermalen een uitzending had gewijd aan de betrokkenheid van [eiser] en zijn toenmalige echtgenote bij huurmoorden, ter zake waarvan zij beiden zijn veroordeeld tot vrijheidsstraffen. De uitzendingen duurden, naar SBS bij gelegenheid van het pleidooi onbetwist heeft gesteld, ruim 57 minuten (in 2002) en ruim 4 minuten (in 2007) en daarin waren [eiser] c.s. allen herkenbaar in beeld. Niet is gesteld dat [betrokkene 1] , [betrokkene 2] en [betrokkene 3] in de uitzendingen, anders dan als familieleden van [eiser] , direct met de huurmoorden in verband werden gebracht. De vaststellingsovereenkomst sluit niet uit dat de beelden opnieuw worden uitgezonden indien zich nieuwe feiten of ontwikkelingen voordoen. Daarbij wordt wel toegezegd dat in dat geval de gezichten van [betrokkene 1] , [betrokkene 2] en [betrokkene 3] onherkenbaar worden gemaakt. De thans gewraakte uitzendingen betreffen promotiebeelden ter aankondiging van een bekend misdaadprogramma. De van betrokkenen vertoonde beelden duren anderhalve seconde en daarin komt alleen [betrokkene 2] herkenbaar in beeld. De beelden worden niet op enige wijze toegelicht. De beelden zijn in een tijdsbestek van vijf uren vijf maal herhaald en SBS is op verzoek van [eiser] c.s. onmiddellijk gestopt met de uitzending daarvan.

Het beroep van [eiser] op het boetebeding is aldus gegrond op de herhaalde uitzending van zeer korte fragmenten zonder dat daaraan, behoudens het verband met het misdaadprogramma, enige context wordt gegeven. In de fragmenten is slechts een van de betrokkenen - zeer kort - herkenbaar in beeld geweest. Dit betekent dat het voor de hand ligt dat de privacybelangen van [eiser] c.s. slechts in beperkte mate zijn aangetast, ook al is het fragment vijf maal herhaald. SBS voert in verband daarmee aan dat de schade voor [eiser] c.s. beperkt zal zijn geweest. [eiser] voert omtrent de door [eiser] c.s. geleden schade alleen in algemene termen aan dat het ondoenlijk is vast te stellen wat de schade is die hoort bij de opmerkingen, intimidatie, bedreigingen, vernielingen en het steeds lastiger vinden van een baan of school na iedere uitzending. Vast staat, zo stelt [eiser] , dat vrijwel geen van de familieleden door de beelden en de herhalingen daarvan in staat is geweest een normaal leven op te bouwen en een betaalde baan te vinden (memorie van antwoord 100). [eiser] vermeldt echter geen concrete incidenten die zich hebben voorgedaan na de uitzendingen van 16 en 17 december 2010. Het moet er dan ook voor gehouden worden dat deze zich niet hebben voorgedaan. Wat [eiser] zelf betreft heeft voorts te gelden dat hij is veroordeeld tot een vrijheidsstraf in verband met de destijds in de uitzendingen aan de orde gestelde huurmoorden. Hij licht niet toe wat de gevolgen daarvan zijn geweest en welke schade daarnaast specifiek het gevolg is van de uitzendingen van SBS, laat staan dat hij concreet toelicht wat de uitzendingen van de promo’s aan de door hem gestelde gevolgen hebben bijgedragen. Dat had gelet op de omstandigheden wel op zijn weg gelegen. Dit klemt te meer omdat hij zelf niet in beeld is geweest in de uitzendingen van 16 en 17 december 2010. SBS wijst voorts terecht erop dat bij de vaststellingsovereenkomst aan [betrokkene 1] en aan [betrokkene 2] , overigens tegen finale kwijting, een bedrag van € 1000,- als vergoeding van de schade wegens het op 11 juni 2008 opnieuw uitzenden van de beelden is toegekend. [eiser] had mede in verband daarmee nader moeten toelichten waaruit de schade door de uitzending van de promo’s concreet bestaat. De schade door de eerdere uitzendingen is wat [betrokkene 1] en [betrokkene 2] aangaat immers afgedaan terwijl, zonder nadere toelichting die ontbreekt, niet valt in te zien dat de fragmenten die thans te zien zijn geweest, na de eerdere in verhouding daarmee langdurige uitzendingen, daaraan hebben toegevoegd. Het hof gaat dan ook met SBS ervan uit dat de schade voor [eiser] c.s. als gevolg van de uitzendingen van 16 en 17 december 2010 nihil is geweest en dus niet in verhouding staat tot het thans (bovenop het reeds door SBS betaalde bedrag van € 15.000,-) gevorderde bedrag van € 60.000,-.

Het Hof let bij haar oordeel tevens op de aard van de overeenkomst. Die houdt geen absoluut verbod in op het herhalen van de beelden. Wat [eiser] zelf betreft staat het SBS vrij de beelden te herhalen indien deze actualiteitswaarde krijgen omdat zich nieuwe feiten of ontwikkelingen voordoen. In dat geval worden de gezichten van [betrokkene 1] , [betrokkene 2] en [betrokkene 3] weliswaar onherkenbaar gemaakt, als zij aan die actualiteitswaarde niet hebben bijgedragen, maar ook wat hen aangaat is geen sprake van een absoluut verbod op het uitzenden van de beelden. Een en ander betekent dat partijen kennelijk niet ervan uit zijn gegaan dat het uitzenden van de beelden onder alle omstandigheden ongeoorloofd is.

De overeenkomst is gesloten nadat in enkele afleveringen uitgebreid aandacht is besteed aan de huurmoorden en [eiser] c.s. allen herkenbaar in beeld zijn gekomen. Gelet op de aanleiding om de overeenkomst te sluiten en op de aard van de overeenkomst is te concluderen dat [eiser] het beding heeft ingeroepen ter zake van een gering te noemen overtreding. [eiser] bedoelt bovendien, gelet op de omvang van zijn vordering, het beding vijfmaal in te roepen. Het gevolg daarvan, de verschuldigdheid van een bedrag van in totaal € 75.000,-, is gelet op het ontbreken van aantoonbare schade, de aard van de overeenkomst, de inhoud en de strekking van het beding en de omstandigheden waaronder het is ingeroepen, is naar het oordeel van het hof een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat. Het hof zal de verbeurde boete matigen tot een bedrag van € 15.000,-. Dit komt overeen met het bedrag dat SBS zou hebben verbeurd bij een eenmalige overtreding van het boetebeding. Het hof acht de onderhavige situatie, een geringe overtreding van het beding welke zich vijfmaal heeft voorgedaan binnen een tijdsbestek van vijf uren, daarmee gelijk te stellen, in elk geval voor wat betreft de gevolgen daarvan voor [eiser] c.s. Het hof neemt bij zijn oordeel tot deze matiging van de boete tevens in aanmerking dat het boetebeding mede tot doel heeft SBS aan te sporen tot nakoming van de vaststellingsovereenkomst en partijen het bedrag dat zij als boete zijn overeengekomen kennelijk passend hebben geacht voor het bereiken van dit doel.

Dit betekent dat de grieven V en VI slagen. De vordering van [eiser] zal alsnog worden afgewezen. SBS heeft immers al € 15.000,- aan [eiser] betaald.

[eiser] heeft tijdig⁴ cassatieberoep ingesteld. SBS heeft geconcludeerd tot verwerping en haar standpunt schriftelijk toegelicht. [eiser] heeft daarop schriftelijk gerepliceerd.